تاریخچه معماری مدرن
با پیشرفت تکنولوژی، علم و توسعه فلسفه و دانش، در اواسط قرن بیستم، معماران شروع به ارائه شکلی جدید از معماری به نام “معماری مدرن” کردند. در این معماری، استفاده از فلزات و شیشه به عنوان نشانههای اولیه بوده است. در این مقاله، تاریخچه معماری مدرن و برخی از آثار مهم آن به همراه سبک معماری مدرنیته به طور واضح و بدون در نظر گرفتن توضیحات اضافی معرفی میشوند.
پس از جنگ جهانی دوم، معمار مشهور لوکوربوزیه پنج ویژگی برجسته را برای معماری مدرن تعریف کرد. این پنج ویژگی اصلی معماری مدرن از دیدگاه لوکوربوزیه به این صورت است:
- ساخت سازههای بلند و طراحی باغ و فضای سبز بر روی بام آنها
- استفاده از پنجرههای بزرگ و کشیده
- طراحی پلان و نماهای آزاد
- استفاده از سقف کنسولی
با گذشت زمان، برخی نظر اختلافی درباره سبک معماری مدرن به وجود آمد. منتقدان بیان داشتند که این سبک به فرهنگ و پیشینه جامعه توجه کافی نمیکند و در سادگی آن هیچ زیبایی قابل مشاهده نیست.
این انتقادات باعث شد که در نیمه دوم قرن بیستم، سبک پستمدرن شکل بگیرد.
شکل گیری معماری مدرن
بیشتر معماران توافق دارند که عصر مدرن در شمال ایتالیا از قرن پانزدهم با ظهور خردگرایی و انسانگرایی آغاز شد و عواملی مانند رنسانس، انقلاب صنعتی، علم مداری و توجه به دین به رشد این جریان کمک کردند.
از نخستین سازههایی که در آن مصالح مدرن به کار رفت، میتوان به نمایشگاه بینالمللی های پارک لندن اشاره کرد. در این سازه، از مصالح مدرنی مانند شیشه و آهن استفاده شده است، همانطور که اشاره شد.
همچنین، از سازههای دیگری که در اوایل این سبک معماری ساخته شدند، میتوان به تالار بزرگ ماشین و برج ایفل در فرانسه اشاره کرد که به مناسبت یکصدمین سالگرد انقلاب بزرگ فرانسه رونمایی شدند.
معماری مدرن اولیه (modern architecture)
شروع معماری مدرن اولیه از اواخر قرن نوزدهم، تا اوایل جنگ جهانی اول، بهطوریکه نزدیک به سال 1914 بود، ادامه یافت.
در ایالات متحده، شروع کار معماری مدرن اولیه در شهر شیکاگو و در اروپا در شهرهای پاریس و برلین بود.
سبک معماری شیکاگو
در اواخر قرن نوزدهم، نمونههای اولیه ساختمانهای مدرن در شیکاگو ساخته شدند. در آن زمان، شیکاگو بهطوریکه به مرکز خطوط راهآهن آمریکا تبدیل شده بود، و شرق و غرب کشور را به یکدیگر متصل میکرد.
مهندس معمار برجستهای به نام ویلیام لی برون جنی، در طی سالهای ۱۸۳۳ تا ۱۸۳۵، ساختمان بیمه را به پایان رساند.
بعد از لی برون جنی، افراد و شرکتهای دیگری نیز به ساخت برجهایی با معماری مدرن پرداختند. یکی از مشهورترین آنها، شرکت روت و برنهم بود که در سالهای ۱۸۸۹ تا ۱۸۹۱، ساختمان شانزده طبقهٔ مانودناک را با ساختار فلزی و بدون هیچگونه تزئینات نمایی احداث کردند.
اگرچه این سبک معماری در طول دو دهه به میزان زیادی استفاده نشد، اما با استفاده از سازه فلزی، آسانسور، تاسیسات مرکزی و شیشهها، دیدگاه جدیدی را برای معماران فراهم کرد که تا به امروز نیز در استفاده قرار میگیرند.
سبک معماری هنر نو
در اواخر قرن نوزدهم، نمونههای اولیه ساختمانهای مدرن در شیکاگو ساخته شدند. در آن زمان، شیکاگو بهطوریکه به مرکز خطوط راهآهن آمریکا تبدیل شده بود، و شرق و غرب کشور را به یکدیگر متصل میکرد.
مهندس معمار برجستهای به نام ویلیام لی برون جنی، در طی سالهای ۱۸۳۳ تا ۱۸۳۵، ساختمان بیمه را به پایان رساند.
بعد از لی برون جنی، افراد و شرکتهای دیگری نیز به ساخت برجهایی با معماری مدرن پرداختند. یکی از مشهورترین آنها، شرکت روت و برنهم بود که در سالهای ۱۸۸۹ تا ۱۸۹۱، ساختمان شانزده طبقهٔ مانودناک را با ساختار فلزی و بدون هیچگونه تزئینات نمایی احداث کردند.
اگرچه این سبک معماری در طول دو دهه به میزان زیادی استفاده نشد، اما با استفاده از سازه فلزی، آسانسور، تاسیسات مرکزی و شیشهها، دیدگاه جدیدی را برای معماران فراهم کرد که تا به امروز نیز در استفاده قرار میگیرند.
اصول و عقاید فکری مکتب نو را به میتوان به شش بخش تقسیم نمود :
در معماری هنر نو، جدایی از گذشته و استفاده از فرمهای جدید و نوآورانه، تزئیناتی با فرمهای طبیعی، بکارگیری فلز در نما و اسکلت، جدایی از سبکهای تقلیدی و هنری که با زمان متناسب باشد به تأکید میپردازد.
ویکتور ارتا به عنوان یکی از نخستین معماران هنر نو شناخته میشود. در آثار مشهور خود مانند خانه تاسل در بروکسل، او ستونها را با فرمهایی شبیه به ساقههای گیاهی به نمایش میگذارد.
هکتور گیومارد نیز یکی از معماران برجسته این سبک است. او با الهام گرفتن از هنر نو، سردرهای خمیدهٔ متروی پاریس را با استفاده از آهن و چدن به تاریخ وارد کرد.
معمار برجسته ایرانی، وارطان هوانسیان نیز در پیروی از این مکتب عمل کرد و آثاری همچون ساختمان بانک سپه، سینما رودکی و باشگاه افسران ارتش تهران خلق کرد.
دوران اوج معماری مدرن
اوج معماری مدرن در بین جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم در اروپا و آمریکا رخ داده است.در این زمان یعنی در ده های 20 و 30 میلادی معماران سعی داشتند که وابستگی های گذشته را از معماری مدرن جدا کنند، لو کوربوزیه و گروپیوس معماران شاخص شاخص آن دوره میباشند.
سبک معماری کانستراکتیویسم
سبک معماری کانستراکتیویسم، یکی از جریانهای مهم در معماری مدرن در دوران جنگ جهانی اول و دوم بوده است. تمایل اصلی این جریان، تغییر و نوآوری در ساخت و ساز و دیدگاه جدید نسبت به هنر بوده است.
شعار مشهور این جریان در سال ۱۹۲۰ میلادی برای آنها ارائه شد: “مرگ بر هنر، زنده باد تکنسینهای کانستراکتیویسم و زنده باد تکنولوژی.”
روسیه، محل آغاز این جریان بود و ولادیمیر تاتلین یکی از نخستین معماران این سبک بود که برج یادبود بینالمللی سوم را طراحی کرد. این بنا ارتفاعی بالغ بر ۳۹۰ متر دارد و شکلی صدفی و پیچیده دارد که نماد تکرار و تاریخ سوسیالیسم در تکامل تاریخ است، و در مرکز آن ساختمان شیشهای پارلمان آویزان است.
ساختمان روزنامه پراودا، یکی از آثار معمار الکساندر وسنین است که به عنوان یکی از نظریهپردازان و معماران برجسته این سبک شناخته میشود.
در اواخر دهه ۱۹۲۰، تأثیر این سبک معماری در کشورهای غربی نیز مشهود بوده است، از جمله فرانسه، سوئیس، انگلستان و هلند.
معماری ارگانیک
معماری ارگانیک در اواخر قرن هجدهم و قرن نوزدهم میلادی در مناطق شمال غربی اروپا شکل گرفت و سپس به سراسر اروپا و آمریکا گسترش یافت. این سبک معماری ریشه در فلسفه رمانتیک دارد و از آن تأثیر میگیرد. فردریش ویلهلم شیلینگ، یکی از بنیانگذاران فلسفه رمانتیک، اعتقاد داشت که هیچ فاصلهای بین طبیعت و انسان وجود ندارد. در قرن نوزدهم، لویی سولیوان و فرانک لوید رایت در آمریکا به تشکیل و تحول معماری ارگانیک کمک کردند.
لویی سولیوان باور قوی به شکل و فرمهای الهام گرفته شده از طبیعت داشت. یکی از نمونههای معروف طراحیهای او، خانه روبی در شیکاگو است. در این طرح، او از پنجرههای بزرگ، نمایش مصالح ساختمانی و بام کنسولی استفاده کرد.
فرانک لوید رایت ۹ مشخصه را برای معماری ارگانیک در نظر گرفته است:
- ارگانیک به معنای همخوانی کل به جزء و جزء به کل است.
- طبیعت عضوی است که نباید فقط در خارج از خانه باشد بلکه باید در خانه هم باید آن را دید و حس کرد.
- تابع عملکرد بکارگیری فرم و عملکرد و استفاده از تفکر انسان است.
- سنت جزئی از معـماری ارگانیک است.
- لطافت را باید به نوعی طراحی و اجرا کرد که اجزای سخت با شکلی دلپذیر به نمایش درآیند.
- روح باید در ساختمان وجود داشته باشد.
- فضا باید به طور مداوم در حال گسترش باشد.
- تزئینات بخش جدای نشدنی از معماری است.
خانه آبشار فرانک لوید رایت
خانه آبشار در ایالت پنسیلوانیا نمونه مهمی از معماری ارگانیک میباشد. که توسط رایت ساخته شده است. هر چند که کارهای لوید رایت به اندازه لوکوربوزیه مشهور نباشند اما با این حال این مکتب به کشور های دیگری گسترش پیدا کرد.
